کلیدچیست ؟
«کلید» یا «سوئیچ» (Switch) وسیلهای است که برای قطع جریان در یک مدار طراحی شده است، به عبارت دیگر، با کلید میتوان یک مدار الکتریکی را قطع یا وصل کرد. در هر وسیله الکتریکی یا الکترونیکی از حداقل یک سوئیچ برای روشن و خاموش کردن دستگاه استفاده میشود. بنابراین کلیدها بخشی از یک سیستم کنترل یا فرمان هستند و بدون آنها نمیتوان به عملکرد کنترلی مطلوب دست یافت. در این آموزش با انواع کلید برق آشنا میشویم.
کلیدها برق در کاربردهای مختلف خانگی، صنعتی، نظامی و غیره به وفور مورد استفاده قرار میگیرند. در بعضی موارد که از کلیدزنی چندراهه استفاده میشود (مانند سیمکشی ساختمان)، دو یا چند کلید به هم متصل میشوند تا بتوان بار را از بیش از یک مکان کنترل کرد.
کلیدها در دو نوع مکانیکی یا الکترونیکی موجود هستند و شاید مهمترین و ملموسترین کاربرد آنها در روشنایی باشد. انواع کلید برق مکانیکی با جابهجایی، فشار دادن، رها کردن یا اتصال کنتاکتها فعال میشوند. کلیدهای الکترونیکی برای کنترل مدار نیازی به تماس فیزیکی ندارند. این نوع کلیدها با عمل نیمههادی تشکیلدهنده آنها فعال میشوند.
انواع کلید روشنایی
تعداد تقریباً زیادی انواع کلید برق برای سیستم روشنایی وجود دارد که ما فقط چند نوعشان را در اطراف خود دیدهایم. جالب است بدانید که اینها بهترینها نیستند، بلکه ارزانترین هستند. همه ما با کلیدهای اهرمی یا راکر کار کردهایم و کلیدهای دیمر به تنظیم نور و جلوه زیبای اتاقمان در خانه کمک کرده است.
از زمان اختراع اولین کلید روشنایی توسط جان هنری هولمز در سال 1884، فناوری کلیدها بسیار پیشرفت کرده است. امروزه کارکرد یک کلید برق فقط به روشن یا خاموش کردن چراغ محدود نمیشود. هنگام خرید کلید برق، طرحها و فناوریهای بسیاری برای انتخاب وجود دارد. در ادامه تعدادی از انواع کلید برق را معرفی میکنیم که در روشنایی کاربرد دارند.
کلید اهرمی
کلید اهرمی یا تاگل، یکی از انواع کلید برق است که توسط ویلیام جی نیوتون و موریس گلدبرگ در سال 1916 ثبت شد. این کلیدها به صورت دستی کار میکنند و استفاده از آنها بسیار ساده است. کلید اهرمی یک دسته کوچک دارد که از جعبه سوئیچ بیرون آمده است و اهرم آن، از طریق یک قوس کوچک به سمت بالا و پایین حرکت میکند. برای جلوگیری از گیر کردن لباس به اهرم کلید و قطع و وصل ناخواسته مدارد، میتوان از پوشش استفاده کرد.
کلید راکر
کلیدهای راکر کلیدهای مسطحی هستند که سطح بیشتری را اشغال میکنند. این کلیدها با کمترین اندازه ممکن از دیوار بیرون میآیند، بنابراین به لباس یا وسایل دیگر گیر نمیکنند. در ایالات متحده آمریکا به این کلیدها کلید دکوراتیو گفته میشود.
عملکرد این کلیدها شبیه همان کلید اهرمی است. کلیدهای راکر معمولاً در خانهها و منازل مسکونی مورد استفاده قرار میگیرند. در اروپا، هنگکنگ، مالزی، سنگاپور و هند استفاده از کلیدهای راکر بیشتر از کلیدهای اهرمی رایج است.
کلید تک پل
اغلب کلیدهای خانه ما کلیدهای تک پل هستند. این کلیدها، متداولترین انواع کلیدهای روشنایی هستند که در زندگی روزمره آنها را به وفور میبینیم. این کلیدها برای روشن و خاموش کردن چراغ از یک مکان واحد استفاده میشوند. بیشتر سوئیچهای تک پل دارای علائم روشن و خاموش بر روی کلید هستند. اگر اینطور هم نباشد، بالا رفتن کلید معمولاً به معنای خاموش و پایین آوردن آن به معنای روشن است، مگر اینکه کلید به صورت وارونه نصب شده باشد.
کلید دو پل
کلید دو پل یکی از انواع کلید برق است که به کلید تک پل شباهت دارد. این کلید به ما این امکان را میدهد که دو اتصال را از یک مکان واحد قطع یا وصل کنیم. این کلیدها در کارخانهها بیشتر از خانهها مورد استفاده قرار میگیرند. کلید دو پل، برای بارها یا جریانهایی با توان بالاتر به کار میرود و در وسایل گرمایشی، موتورها و ماشینآلات گزینه ایدهآلی برای استفاده است. در مقایسه با کلید تک پل، این کلید چهار ترمینال برنجی و یک ترمینال زمین به جای دو ترمینال دارد.
کلید پریزدار
کلید پریزدار یکی از انواع کلید برق است که پریز را با کلید به کاربر ارائه میدهد. در این کلید، برای پریز برق نیازی به سیمکشی یا جعبه کلید جدای دیگری وجود ندارد. این نوع کلید یک طراحی کاربردی است که باعث صرفهجویی در وقت و مکان میشود. کلیدهای ترکیبی فضای کمتری را اشغال میکنند و معمولاً در آشپزخانه و حمام نصب میشوند.
کلید دیمر
برای کنترل شدت یا روشنایی چراغها از کلیدهای دیمر استفاده میشود. این نوع کلید از انواع کلید برق معمولاً برای ایجاد روشنایی مودی استفاده میشود. سوئیچهای دیمر معمولاً سوئیچهایی دوار هستند. از دستگیره برای کنترل میزان جریان عبوری از لامپ استفاده میشود و این به تنظیم روشنایی کمک میکند. با چرخاندن دکمه کلید دیمر به چپ و راست، نور کم و زیاد میشود و برای خاموش کردن کلید باید آن را تا انتها به سمت چپ بچرخانید. کلیدهای دیمر به صورت لمسی نیز در دسترس هستند و به ما این امکان را میدهند که روشنایی را تنظیم کنیم.
کلید فشاری
کلید دکمهای یا فشاری یا پوش باتون یکی از اولین انواع کلید برق روشنایی است. این مدل قدیمی امروزه همچنان مورد استفاده قرار میگیرد، زیرا طرحی ساده و آسان برای استفاده دارد. دو نوع اصلی کلیدهای فشاری، کلیدهایی هستند که پس از فشار دادن آنها به سمت پایین دکمه به پایین میرود و آنهایی که پس از فشار دادن به موقعیت پیشفرض خود باز میگردند. این دو حرکت عملکرد یکسانی دارند.
کلید مجاورتی
انواع کلید برق مجاورتی برای صرفهجویی در مصرف انرژی عالی هستند. در این سوئیچها از سنسور برای تشخیص حضور افراد در نزدیکی به آشکارساز استفاده میشود. وقتی حضور افراد در اتاق تشخیص داده میشود، کلید به طور خودکار چراغ را روشن میکند و وقتی شخص از اتاق خارج شود، بعد از مدت کمی کلید چراغ را خاموش میکند.
اگر هنگام خروج از اتاق همیشه فراموش میکنید چراغ را خاموش کنید، سوئیچهای مجاورتی میتوانند به شما در صرفهجویی هزینه و زمان کمک کنند.
کلید سلکتور
کلید سلکتور به ما امکان میدهد به راحتی چندین وضعیت را جابهجا کنیم. برای مثال، هنگامی که یک سیستم دارای چراغهایی با رنگهای مختلف باشد، با استفاده از کلید سلکتور میتوان یکی از آنها را انتخاب کرد. این نوع از انواع کلید برق معمولاً به شکل چرخشی در هستند. البته انواعی نیز وجود دارند که دارای چندین دکمه فشاری برای هر گزنه هستند که البته کمی آزاردهنده به نظر میرسند.
کلید فتوالکتریک
سوئیچهای فوتوالکتریک مجهز به سنسوری هستند که سطح نور را به ویژه در فضای باز تشخیص میدهد. وقتی سنسورها میزان نور محیط خارج را تشخیص دهند،، چراغها روشن میشوند. این کلیدها معمولاً برای چراغهای خیابانی استفاده میشوند. همچنین میتوانید از کلیدهای فوتوالکتریک در حیاط خانه، ایوانها و یا سایر مکانهای بیرونی خانه استفاده کرد.
کلید حرکتی
وقتی سنسورهای موجود در کلید حرکت را تشخیص دهند، به طور خودکار چراغها را روشن یا خاموش میکنند. این سنسورها الگوهای تغییر یافته موج صوتی را تشخیص میدهند یا از طریق بصری گرمای بدن انسان و حیوان را تشخیص میدهند. برخی از این سوئیچها میتوانند چراغها را روشن یا خاموش کنند، در حالی که اکثر آنها میتوانند هم عمل خاموش کردن و هم روشن کردن را انجام دهند. سوئیچهای حرکتی معمولاً برای اهداف امنیتی نصب میشوند. نصب این کلیدها در در حیاط میتواند سارقان را از سرقت باز دارد.
کلید صوتی
کلیدهای صوتی همان کلیدهایی هستند که احتمالاً در فیلمها و تبلیغات تلویزیونی دیدهاید که با کف دست زدن میتوانند روشن یا خاموش شوند. این سوئیچ ها صدا را تشخیص میدهند و به غیر از کف زدن، با استفاده از ضربه محکم و ناگهانی یا صدای ضربات دیگر نیز میتوان آنها را کنترل کرد. با استفاده از این کلیدها، برای کنترل نورپردازی نیازی به بلند شدن یا رفتن به سمت دیوار نیست و به راحتی میتوان از دورتر آنها را کنترل کرد.
کلید چراغدار
کلیدهای نوری در دهه ۱۹۵۰ معرفی و در آن زمان به محبوبترین لوازم خانگی تبدیل شدند. کاربرد اصلی این نوع کلیدها این است که به کابرد این توانایی را میدهد که در تاریکی آنها را به آسانی پیدا کند. روی کلید یک لامپ نئون کوچک یا یک الایدی (LED) تعبیه شده که توان آن از جریان گذرنده از مداری که کلید در مسیر آن قرار دارد، تأمین میشود. مردم اغلب از این کلیدها در حمام و آشپزخانه استفاده میکنند، زیرا راحتتر میتوانند آنها را در تاریکی یا شب پیدا کنند.
کلید راکر استرالیایی
کلید راکر استرالیایی یکی از انواع کلید برق است که کوچکتر از کلید راکر معمولی است. این کلیدها در خانههای استرالیا و نیوزیلند به کار میروند و به همین دلیل به آن کلید راکر استرالیایی میگویند. مزیت این کلیدها این است که فشرده هستند و میتوان آنها را در فضاهای کوچک نیز نصب کرد. برای مثال، در فضایی که یک یا دو کلید راکر معمولی یا کلید اهرمی نصب میشوند، میتوان شش کلید راکر استرالیایی نصب کرد.
کلید ضدخرابی
کلید ضدخرابی یکی از انواع کلید برق است که در فضای بیرونی نصب میشود. این کلیدها در مواردی که استفاده از کلید زیاد است، به کار میروند و در برابر رطوبت و خاک مقاوم هستند. کلیدهای ضدخرابی از فولاد ضدزنگ یا پوششهای پلاستیکی مخصوص کار سنگین ساخته میشوند و تنها در پوشش بیرونی است که با کلیدهای دیگر تفاوت دارند.
کلید جیوهای
کلیدهای جیوه عمدتاً برای روشنایی منزل استفاده میشوند. این کلیدها، کلید بدون صدا نامیده میشوند. برخلاف کلیدهای اهرمی فنردار، هنگام اتصال مدارها صدای بلندی ندارند. یک کپسول شیشهای حاوی مقدار کمی جیوه به عنوان رابط اتصال بین دو مدار عمل میکند.
کلید زنجیری
کلید زنجیری با کشیدن زنجیر مدار را قطع یا وصل میکند. زنجیر به یک کلید اهرمی متصل است. از این کلیدها معمولاً برای چراغهای سقفی استفاده میشود.
کلید صفحه لمسی
کلید صفحه لمسی یکی از انواع کلید برق است که با لمس صفحهاش کار میکند. این کلیدها الکترونیکی هستند و بخش متحرکی مانند اهرم یا راکر ندارند. کلیدهای صفحه لمسی کلیدهای بدون صدا هستند، زیرا قسمت متحرک یا در معرض ضربهای ندارند. به سادگی آنها را لمس میکنید و چراغ را خاموش یا روشن میکنند.
کلید وایرلس
کلیدهای وایرلس را میتوان با فرستندهها کنترل کرد. این کلیدها با فرستندههای رادیویی عمل میکنند. با پیشرفت فناوری، به ریموت جداگانهای برای چراغها نیازی نیست و حتی میتوان آنها را با بلوتوث و وای فای تلفن همراه نیز کنترل کرد. بسیاری از کلیدهای هوشمند قابلیتهای دیگری از جمله کاهش نور و انتخاب رنگ نیز دارند.
کلید چندراهه
از کلیدهای چند راهه برای کنترل مدارها از چند محل مختلف استفاده میشود. این کلیدها از کنتاکتها و سیمکشی اضافه برای کنترل یک لامپ از چند نقطه مختلف بهره میبرند. کلیدهای چندراهه معمولاً برای کنترل روشنایی نصب شده در راهپلهها یا سالنهای طویل به کار میروند.