خازن خشک و خازن دائم کار چیست؟
خازن خشک یا استارت یا خازن راه انداز
این نوع انبارهها جهت کار متناوب و غیر دائم به کار میروند و دارای ظرفیت زیاد و ولتاژ کم نسبت به خازنهای دائم یا روغنی هستند و به طور لحظهای وارد مدار میشوند و همراه سیمپیچ استارت از مدار خارج میگردند. خازن استار یا خشک با سیمپیچ استارت سری بسته میشود و در موتورهایی که سیمپیچ آنها از مدار خارج میشود، کاربرد دارند. این انبارهها در رلههای جریانی و ولتاژی استفاده میشوند و حداکثر استارت خازن راه انداز یا خشک حدود شش تا ده بار در ساعت است.
در موتورهای تک فاز القایی دو نوع سیمپیچ کمکی و اصلی وجود دارد که برای ایجاد چرخش یا گشتاور و راه اندازی موتور، به یک اختلاف فاز جریانی بین سیم پیچ کمکی و اصلی نیاز دارد. این اختلاف فاز توسط خازن استارت یا راه انداز ایجاد میشود.
خازنهای استارت یا راه انداز نسبت به ابعادشان دارای ظرفیت خازنی و همچنین ولتاژ بالا هستند. این خازنها به صورت موقت در مدار قرار میگیرند. به همین دلیل اگر در زمان طولانی تحت جریان قرار داشته باشند، آسیب میبینند، به همین دلیل از یک کلید گریز از مرکز یا همان کلاج استفاده میشود تا پس از راه اندازی، انباره را از مدار خارج کند.
بنابراین خازن استارت در طول مرحلهی راه اندازی موتور استفاده میشود و بعد از این که روتور یا چرخانه به سرعت از پیش تعیین شده رسید، خازن از مدار خارج میشود. این خازنها بسته به کاربردشان ممکن است ولتاژهای مختلفی داشته باشند.
اکثر موتورهای الکتریکی دارای خازن راه اندازی با ظرفیت 50 تا 1200 میکروفاراد و در ولتاژهای 110 تا 125، 165، 220 تا 230 و 330 ولت AC هستند.
خازن دائم یا الکترولیتی (روغنی)
خازن های دائم توسط موتورهای AC یا جریان متناوب تک فاز، برای بهینه کردن گشتاور و راندمان موتور استفاده میشوند و به صورت پیوسته در مدار وجود دارند به همین دلیل میزان خرابی خازن های دائم بسیار کمتر از خازن های راه انداز است. بدنهی این انبارهها فلزی یا آلومینیومی و در برخی موارد پلاستیکی است و خروجی دارای دو تا چهار ترمینال با سایز سه و شش بوده و یا دارای کابل هستند. اغلب موتورهای الکتریکی دارای خازن دائمی با ظرفیت 1 تا 100 میکروفاراد و ولتاژ 400 تا 550 ولت هستند.
نحوه کارکرد خازن استارت و روغنی
یک موتور تک فاز القایی دارای سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه است. برای ایجاد گشتاور و راهاندازی یک موتور، لازم است که یک اختلاف فاز جریانی بین سیمپیچ کمکی و سیمپیچ اصلی وجود داشته باشد.
اگر سیمپیچهای متصل به منبع AC بدون خازن باشند، هر دو سیمپیچ، میدان مغناطیسی همفاز تولید میکنند و در نتیجه گشتاور صفر خواهد شد. اما اگر انباره به صورت سری به سیمپیچ ثانویه متصل شود، میدان مغناطیسی ضعیفتری نسبت به سیم پیج اولیه تولید میکند. این تفاوت در فازها، گشتاور شروع را ایجاد کرده و در نتیجه موتور شروع به چرخش میکند.
باید توجه داشت که خازنهای استارت اجازه میدهند یک موتور شروع به چرخش کند و معمولا موتورهای کوچکتر دارای انبارههای استارتی هستند که به صورت سری، به طور مداوم به سیمپیچ ثانویه متصل است، ولی از آنجا که موتورهای بزرگ برای تولید گشتاور نیاز به یک انبارهی بزرگتر دارند، بنابراین با خازن دائم بهتر کار میکنند.